Size çoklu kişilik bozukluğu, yani dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB) hakkında bilgi vereceğim. "Çoklu kişilik bozukluğu" kulağa bayağı havalı geliyor değil mi? Ama aslında oldukça karmaşık ve ilginç bir konu. Bu konu, filmlerde ve dizilerde sıkça dramatize edilen, ancak gerçekte çok daha derin ve karmaşık olan bir mesele. Hadi gelin, beynimizin bu iç yüzüne bir göz atalım.
Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir?
Çoklu kişilik bozukluğu, bir kişinin birden fazla kimliğe sahip olması durumudur. DSM-5'e göre, bu bozukluk, kişinin en az iki farklı kimlik veya kişilik durumu sergilemesi ile karakterizedir. Düşünsenize, bir gün kendinizi Tyler olarak uyanmış buluyorsunuz, ertesi gün ise Durden olarak kahvaltı ediyorsunuz! Bu durum genellikle çocuklukta yaşanan ağır travmalar sonucu ortaya çıkar. Beyin, bu travmatik deneyimlerle başa çıkmak için farklı kimlikler geliştirir ve bu kimlikler arasında geçişler yaşanır.
Belirtiler ve Tanı
Çoklu kişilik bozukluğunun belirtileri oldukça dikkat çekicidir. Bu bozukluğa sahip kişilerde birden fazla kimlik bulunur ve bu kimlikler arasında geçişler yaşanır. Örneğin, Tyler olarak yaşadığı bir olayı Durden olarak hatırlamaz. Bu kişilikler arasında hafıza kayıpları yaygındır ve bu kişiler genellikle geçmişlerinde ağır fiziksel, duygusal veya cinsel istismar yaşamışlardır. DSM-5 kriterlerine göre, tanı konulması için bu belirtilerin günlük işlevselliği ciddi şekilde etkilemesi gerekmektedir.
Alter Kişilikler ve İşlevleri
İşin şimdi en heyecan verici kısmına geldik: alter kişilikler! Bu farklı kimlikler, kişinin farklı durumlarla başa çıkmasını sağlar. Alterlerin her biri, kişinin hayatında belirli bir işlevi yerine getirmek için vardır. İşte bazı örnekler:
1. Koruyucu Alterler: Bu alterler, bireyi tehlikelerden korur. Genellikle güçlü ve cesur olurlar. Mesela, çocuğun başına bir şey geldiğinde ortaya çıkar ve onu korur. Koruyucu alterler, travmatik olaylar sırasında bireyi fiziksel veya duygusal olarak koruyan savunma mekanizmalarıdır
2. Çocuk Alterler: Bu alterler, bireyin çocukluk travmalarını yansıtır. Genellikle küçük yaşta olurlar ve çocukluk dönemindeki duygusal ihtiyaçları temsil ederler. Çocuk alterler, bireyin içsel dünyasında masumiyetin ve kırılganlığın temsilcileridir
3. Sabotör Alterler: Bu alterler, bireyin kendisine zarar vermek isteyebilir. Genelde bireyin olumsuz deneyimlerini ve öfkesini yansıtırlar. Sabotör alterler, genellikle bireyin bastırılmış öfke ve kendine zarar verme eğilimleri ile ilişkilidir
4. Fonksiyonel Alterler: Günlük yaşamda işlevseldirler. İşe giderler, okulda başarılı olurlar, sosyal etkileşimlerde aktiftirler. Yani, günlük işleri halleden alterlerdir. Fonksiyonel alterler, bireyin günlük yaşamında uyum sağlayabilmesi için gerekli işlevleri yerine getirir
Alter Kişiliklerin Ortaya Çıkışı
Alter kişilikler, çeşitli tetikleyicilerle ortaya çıkabilir. Belirli bir koku, ses veya durum, bu alterin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Alterler, birbirleriyle de etkileşime girebilir ve kendi iç dünyalarında karmaşık bir iletişim ağı oluştururlar. Terapide, bu alterler arasındaki iletişimin sağlanması ve hepsinin bir arada çalışması amaçlanır. Tedavi sürecinde, bireyin travmalarıyla yüzleşmesi ve alterlerin birbirleriyle iletişim kurması sağlanır
Bireylerin Yorumları
1."Bazen sabah uyandığımda, kendimi tamamen farklı biri gibi hissediyorum. O anın ne kadar sürdüğünü bilmiyorum ama bir süre sonra her şey normalleşiyor. Bu durumu kabul etmek ve anlamak yıllarımı aldı."International Society for the Study of Trauma and Dissociation (ISSTD)
2."Terapi sırasında, alterlerimle konuşmayı öğrendim. Her birinin farklı bir sesi ve kişiliği var. Bu süreci anlamak zor ama imkansız değil. Kendimi daha bütün hissetmeye başladım."Sidran Institute"
3.En zor kısım, insanların bana inanmasını sağlamak. Dışarıdan bakan biri için bu durum çok tuhaf görünebilir ama bu benim gerçeğim."National Alliance on Mental Illness (NAMI)"
4.Geçmişimle yüzleşmek zorunda kaldığımda, farklı alterlerin nasıl ortaya çıktığını anlamak beni şaşırttı. Her biri beni korumak için burada.
"Cleveland Clinic"
5.Bazen belirli bir koku ya da ses, beni anında başka bir kimliğe geçirebiliyor. Bu durum oldukça rahatsız edici ama terapi sayesinde tetikleyicilerimi öğrenmeye başladım."Mayo Clinic"
6.Alterlerim arasında iletişim kurabilmek için yıllarca uğraştım. Artık her birinin sesini ve amacını biliyorum. Bu, kendimi daha iyi anlamama yardımcı oldu." - American Psychological Association (APA)
7."Çocuk alterlerim, çocukluk travmalarımı yansıtıyor. Onlarla çalışmak ve ihtiyaçlarını anlamak, iyileşme sürecimin bir parçası oldu." - Mental Health America (MHA)
8."Bireylerin beni anlaması zor olabilir, ama terapistimle birlikte çalışarak kimliklerimle daha iyi başa çıkmayı öğrendim. Bu süreç zorlu ama mümkün." - Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA)
Sonuç
Özetle, çoklu kişilik bozukluğu ve alter kişilikler, insan zihninin travmalara karşı nasıl muazzam savunma mekanizmaları geliştirdiğini gösteren ilginç bir konudur. Bu bozukluk, psikolojinin en karmaşık ve büyüleyici alanlarından biridir. Tedavi sürecinde, bireyin travmalarıyla yüzleşmesi ve alterlerin birbirleriyle iletişim kurması sağlanır. Üzerinde daha fazla çalışılması gereken bir konudur ve gelecekte yapılacak araştırmalar, bu karmaşık bozukluğun daha iyi anlaşılmasına yardımcı olacaktır.
Kaynaklar
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).
- Putnam, F. W. (1997). Dissociation in Children and Adolescents: A Developmental Perspective. Guilford Press.
- Kluft, R. P. (1987). The Treatment of Multiple Personality Disorder. American Psychiatric Publishing.
- Ross, C. A. (1997). Dissociative Identity Disorder: Diagnosis, Clinical Features, and Treatment of Multiple Personality. John Wiley & Sons.
- Spiegel, D. (1996). Dissociation: Culture, Mind, and Body. American Psychiatric Press.
- International Society for the Study of Trauma and Dissociation. (2011). Guidelines for Treating Dissociative Identity Disorder in Adults, Third Revision.
Yorumlar
Yorum Gönder